Według badań (metaanaliza z 2020 r.) nawet 72% Europejczyków zmaga się z wadami zgryzu. Pamiętaj jednak, że takie nieprawidłowości to znacznie więcej niż defekt estetyczny. Proste zęby nie tylko ładniej wyglądają. Przede wszystkim mniej się ścierają i znacznie łatwiej utrzymać je w czystości, co zmniejsza ryzyko m.in. próchnicy. Dodatkowo zgryz wpływa na rysy twarzy, sposób mówienia oraz komfort jedzenia i żucia.
Ortodonta dba o to, by zapobiegać nieregularnemu ustawieniu zębów i szczęki oraz korygować wszelkie nieprawidłowości w tej okolicy. Sprawdź, kiedy wybrać się do ortodonty i jak wygląda leczenie.
Na czym polega leczenie ortodontyczne?
- 1 Na czym polega leczenie ortodontyczne?
- 2 Kiedy leczenie ortodontyczne jest potrzebne?
- 3 Objawy, które powinny skłonić do wizyty u ortodonty
- 3.1 Najczęstsze wady zgryzu
- 4 Aparaty ortodontyczne – rodzaje
- 4.1 Aparaty stałe
- 4.2 Aparaty ruchome
- 5 FAQ – ortodoncja – najczęściej zadawane pytania
- 5.1 Czym różni się ortodonta od dentysty?
- 5.2 Kto powinien nosić aparat na zęby?
- 5.3 Czy aparat na zęby boli?
- 5.4 Jak wygląda pierwsza wizyta u ortodonty?
- 5.5 Ile kosztuje aparat na zęby?
Ortodonta zajmuje się przede wszystkim wadami zgryzu oraz zaburzeniami szczękowo-twarzowymi u osób w każdym wieku: diagnozuje i leczy. Jego celem jest uzyskanie zębów równo ustawionych w łuku zębowym – czyli prostego i pięknego uśmiechu.
Najczęściej leczenie wymaga zastosowania aparatu na zęby (ruchomego lub stałego), w rzadkich przypadkach wykonuje się też operacje (np. przy mocnych wadach żuchwy). Przed rozpoczęciem leczenia zęby muszą być wyleczone i dokładnie oczyszczone.
Leczenie ortodontyczne składa się z kilku etapów, w większości przypadków trwa w sumie 2–3 lata. W trakcie pierwszej konsultacji lekarz wstępnie ocenia stan zębów i zgryzu, przedstawia możliwy plan leczenia i dostępne rozwiązania.
Ortodonta stawia diagnozę na podstawie takich badań jak np. RTG. Wykonuje również specjalne modele (wyciski), na bazie których przygotowuje aparat idealnie dopasowany do zgryzu pacjenta. Następny etap to założenie aparatu stałego lub przekazanie aparatu ruchomego. Później czas na wizyty kontrolne, które odbywają się co 1–2 miesiące. Po zdjęciu aparatu pacjent zwykle nosi tzw. retainer, który pomaga zachować uzyskane efekty leczenia.
Kiedy leczenie ortodontyczne jest potrzebne?
Wady zgryzu mogą być wrodzone (zwykle uwarunkowane genetycznie) lub nabyte (powstałe w trakcie życia, np. z powodu szkodliwych nawyków w dzieciństwie czy urazu). Najczęściej ortodonci mają do czynienia z tym drugim przypadkiem. Większość wad powstaje w pierwszych kilku latach życia. Do ich wystąpienia przyczyniają się takie nawyki jak ssanie kciuka, obgryzanie paznokci, zbyt długie korzystanie ze smoczka czy nieleczenie zębów mlecznych.
Do ortodonty warto udać się przede wszystkim wtedy, gdy występują niepokojące objawy. Specjalista diagnozuje i leczy pacjentów w każdym wieku, nie tylko dzieci czy nastolatków. Polskie Towarzystwo Ortodontyczne zaleca też odbycie z dzieckiem wizyty profilaktycznej (jeśli nie ma żadnych objawów) – jeszcze zanim pojawią się zęby stałe. Dzięki temu łatwiej zapobiec takim wadom, które będą trudne w leczeniu.
Objawy, które powinny skłonić do wizyty u ortodonty
Do ortodonty najlepiej wybrać się od razu po zauważeniu objawów – bez względu na wiek pacjenta. Czasami rodzice zgłaszają się do specjalisty nawet z maluchami w wieku 2–4 lat. Najpowszechniejsze objawy obserwowane w gabinecie ortodonty:
- widoczne wady zgryzu, np. stłoczone uzębienie;
- asymetria w rysach twarzy;
- wady wymowy;
- zgrzytanie zębami;
- problemy z oddychaniem;
- bóle głowy, szczęki, żuchwy;
- ścieranie się zębów;
- szkodliwe nawyki, np. obgryzanie paznokci.
Najczęstsze wady zgryzu
U pacjentów, którzy zgłaszają się do ortodonty, najczęściej specjalista rozpoznaje:
- tyłozgryz – najpowszechniejsza wada: górne zęby są wysunięte przed dolny łuk zębowy;
- przodozgryz – dolne zęby są wysunięte przed górny łuk zębowy;
- przodożuchwie (progenia) – wysunięcie żuchwy do przodu;
- zgryz krzyżowy – dolne zęby zachodzą na górne, zwykle widać też asymetrię warg;
- zgryz otwarty – zęby górne i dolne nie stykają się, występuje między nimi przerwa;
- szpary między zębami – zbyt duże przestrzenie między zębami, zwykle w związku ze zbyt dużą ilością miejsca w szczęce;
- stłoczenie zębów – nachodzenie zębów na siebie w łuku, zwykle w związku ze zbyt małą ilością miejsca w szczęce;
- brak zawiązków zębowych – wrodzony ubytek konkretnych zębów, najczęściej dwójek;
- przemieszczenie linii pośrodkowej zębów – środek między zębami przednimi u góry nie znajduje się w jednej linii ze środkiem między dolnymi.
Aparaty ortodontyczne – rodzaje
Ortodoncja oferuje aparaty stałe i ruchome. Tych pierwszych nie zakłada się na zęby mleczne, dlatego nie są stosowane u małych dzieci. Te typy aparatów przymocowuje się bezpośrednio do zębów i nie zdejmuje w trakcie leczenia.
Opcje ruchome (wyjmowane) stosuje się z kolei zwykle u najmłodszych pacjentów, chociaż dużą popularnością u dorosłych cieszą się też niemal niewidoczne nakładki (tzw. alignery). Aparat ruchomy można wyjąć z jamy ustnej samodzielnie, a czas noszenia to zwykle kilkanaście godzin dziennie (na dobę).
Ortodonta zawsze dobiera rodzaj leczenia na podstawie wyników badań. Dopasowuje aparat przede wszystkim do rodzaju wady zgryzu, wieku osoby leczonej oraz oczekiwanych efektów.
Aparaty stałe
Wśród stałych aparatów ortodontycznych wyróżnia się przede wszystkim:
- aparat tradycyjny (klasyczny) – jest przytwierdzony do zębów za pomocą zamków oraz ligatur (specjalnych gumek);
- aparat samoligaturujący – również wykorzystuje zamki, jednak nie wymaga stosowania ligatur (co zmniejsza częstotliwość wizyt kontrolnych i obniża widoczność aparatu na zębach);
- aparat lingwalny – jest przytwierdzony po wewnętrznej stronie zębów (od strony języka), dzięki czemu jest niemal niewidoczny.
Aparaty ruchome
Jeśli ortodonta zdecyduje się na zastosowanie aparatu ruchomego, ma do wyboru przede wszystkim:
- aparaty stosowane u dzieci (mechaniczne, mechaniczno-czynnościowe, bierne) – w zależności od rodzaju wpływają na zęby i struktury kostne w trakcie ich wzrostu (np. wymuszają wzrost w konkretnym kierunku), zmieniają napięcie narządu żucia itp.;
- aparat nakładkowy – w przypadku niektórych wad to alternatywa dla aparatu stałego (głównie dla osób dorosłych), która jest niewidoczna;
- aparat retencyjny (retainer) – przeznaczony przede wszystkim do noszenia przez te osoby, które zakończyły leczenie aparatem stałym i chcą jak najdłużej zachować efekty.
FAQ – ortodoncja – najczęściej zadawane pytania
Czym różni się ortodonta od dentysty?
Ortodoncja jest dziedziną, która zajmuje się wadami zgryzu, szczęki i żuchwy. Ortodonta dba więc o to, by zęby były równe i ułożone w poprawny sposób. Dentysta troszczy się natomiast o ogólny stan jamy ustnej: zębów, przyzębia, dziąseł.
Kto powinien nosić aparat na zęby?
Noszenie aparatu jest niezbędne, by wyrównać zgryz i tym samym zadbać nie tylko o wygląd, ale też o stan zdrowia. Tak naprawdę to rozwiązanie dla każdej osoby, która ma problem z nieprawidłowościami zębowymi. Krzywe zęby to nie tylko defekt estetyczny. Nieprawidłowo ułożone zęby mogą wiązać się też ze zwiększonym ryzykiem próchnicy, wadami wymowy czy bólem głowy.
Czy aparat na zęby boli?
Wszystko zależy od rodzaju aparatu i progu bólu. Pierwsze kilka-kilkanaście dni po założeniu aparatu stałego mogą wiązać się z bólem i dyskomfortem (nie tylko w trakcie jedzenia). Po jakimś czasie większość osób przyzwyczaja się jednak do aparatu, a ból ustępuje.
Jak wygląda pierwsza wizyta u ortodonty?
Na pierwszej wizycie ortodonta dokładnie sprawdza stan jamy ustnej oraz zgryzu i ustala dalszy plan diagnostyki i leczenia. Podaje również zalecenia, np. dotyczące wyleczenia konkretnych zębów.
Ile kosztuje aparat na zęby?
Cena aparatu zależy m.in. od renomy gabinetu, miasta (w większych miastach jest drożej), wieku pacjenta, wymaganych badań, zastosowanego aparatu oraz czasu leczenia. Cena konsultacji to zwykle 150–200 zł, 1 łuk aparatu stałego 2000–3500 zł, a aparat ruchomy 500–1500 zł.
