Czy wiesz, że szkliwo zębów jest najtwardszą tkanką w Twoim ciele? Chociaż to właśnie ono (pokrywające koronę) jest widoczne m.in. w trakcie codziennej higieny, ząb składa się też z innych struktur, np. miazgi. Sprawdź, jak wygląda budowa zęba: anatomiczna i histologiczna. 

Budowa zęba – jak jest zbudowany?

Budowę zęba człowieka najlepiej opisać w dwóch kategoriach: anatomicznej (poszczególne części, elementy) oraz histologicznej (poszczególne tkanki, z których te elementy są zbudowane). Dokładna anatomia zależy od tego, który to ząb (np. jedynka, dwójka itp.). Konkretne zęby mają również różne kształty.

Budowa anatomiczna zęba (części zęba)

Każdy ząb składa się z korony oraz korzenia, a między nimi znajduje się szyjka zębowa. Czym dokładnie są konkretne części?

• Korona zęba – element, który jest widoczny nad dziąsłem i ma kluczowe znaczenie w procesie gryzienia.
• Korzeń zęba – element, który utrzymuje ząb w zębodole, znajduje się pod dziąsłem. Liczba korzeni zależy od rodzaju zęba. Korzeń jest zakończony wierzchołkiem.
• Szyjka zęba – miejsce, w którym korona i korzeń się łączą. Standardowo jest przykryta dziąsłem. Gdy zostanie odsłonięta, pojawia się ból.

Budowa histologiczna zęba (tkanki zęba)

Ząb to bardzo złożony fragment organizmu i nie ma jednorodnej struktury. Składa się z warstw różnych tkanek:

• Szkliwo – zewnętrzna warstwa, widoczna w jamie ustnej, pokrywa koronę. Szkliwo jest bardzo twarde, wytrzymałe i odporne. Samo w sobie nie boli (np. w trakcie prac u dentysty), ponieważ nie ma żadnych zakończeń nerwowych. Warstwa szkliwa może łatwo ulec uszkodzeniu, dlatego tak ważna jest dbałość o jego jakość i stan.
• Zębina – kolejna warstwa, już nie tak twarda, jak szkliwo, i bardziej podatna na uszkodzenia. Może powodować doznania bólowe, ma m.in. włókna nerwowe. To ona przekazuje sygnały, gdy z zębem dzieje się coś złego. Jej funkcją jest ostrzeganie, zatem świetnie podpowiada, kiedy należy udać się do dentysty.
• Miazga – wewnętrzna warstwa, wypełnia jamę zęba. Jest mocno unaczyniona i unerwiona, dlatego jakiekolwiek nieprawidłowości w jej obrębie powodują silny ból. Jest “sercem” zęba. Dlatego tak ważne jest, aby reagować na wszystkie objawy bólowe ze strony zębiny, bo gdy dojdzie do uszkodzenia miazgi, nie będzie możliwe już odratowanie zęba, który pozostanie martwy.
• Cement korzeniowy – warstwa, która znajduje się pod dziąsłem wokół korzeni.

Korona jest złożona ze szkliwa, zębiny i miazgi, a korzeń z cementu korzeniowego, zębiny i miazgi. 

Jak zbudowane są poszczególne zęby?

Poszczególne zęby mają różne kształty, różnią się też liczbą korzeni i guzków.

• Siekacze: jedynki i dwójki. Są długie i płaskie, mają po jednym korzeniu.
• Kły: trójki. Zwykle mają stożkowaty kształt i jeden korzeń. Najczęściej anatomicznie są nieco ciemniejsze, niż pozostałe zęby. Są mocne, służą do przytrzymywania pokarmu.
• Przedtrzonowce (zęby przedtrzonowe): czwórki i piątki. Zwykle dwuguzkowe, mają powierzchnię żującą i 1–2 korzenie (w zależności od zęba i cech osobniczych).
• Trzonowce (zęby trzonowe): szóstki, siódemki, ósemki. Największe, mają kilka guzków i korzeni (w zależności od rodzaju zęba i cech osobniczych).Służą do miażdżenia i gryzienia pokarmu, dlatego muszą być w świetnej kondycji całe życie.

Budowa zęba mlecznego a stałego – podobieństwa i różnice

Pełne uzębienie zdrowego, dorosłego człowieka obejmuje 32 zęby (z ósemkami) lub 28 zębów (bez ósemek). Dziecko ma z kolei 20 mleczaków. Czym jeszcze różni się budowa zębów stałych i mlecznych? Poznaj kilka najważniejszych różnic.

• Kolor – zęby mleczne są niebiesko-białe, a stałe żółto-białe.
• Budowa anatomiczna – zęby mleczne mają mniejsze i niższe korony, a ich korzenie są węższe i dłuższe (biorąc pod uwagę stosunek do wielkości koron).
• Budowa histologiczna – szkliwo w zębach mlecznych jest cieńsze i słabiej zmineralizowane, tak samo zębina i cement korzeniowy.

Budowa zęba człowieka. Najczęściej zadawane pytania

Czy ząb ma nerwy?

Ząb składa się z kilku warstw. Najbardziej unerwiona jest miazga zęba, jednak włókna nerwowe znajdują się też w zębinie. W szkliwie nie ma natomiast zakończeń nerwowych.

Dlaczego ząb boli?

Zęby są doskonale połączone siatką naczyń krwionośnych z całym organizmem, dlatego pojawiają się sygnały bólowe. Ból zęba najczęściej jest związany z działaniem próchnicy, która powoduje np. zapalenie miazgi. To właśnie dlatego tak ważna jest odpowiednia higiena jamy ustnej, która obniża ryzyko problemów z uzębieniem. Pamiętaj również o regularnych wizytach u stomatologa (minimum raz na pół roku). 

Co znajduje się w zębie?

W środku zęba, pod szkliwem (korona) i cementem zębowym (korzeń) oraz zębiną znajduje się komora z miazgą. To unaczyniona i unerwiona tkanka.

Co jest pod szkliwem zęba?

Szkliwo pokrywa koronę, czyli widoczną w jamie ustnej część zęba. Pod szkliwem znajdują się kolejne warstwy, czyli zębina i miazga.

Czy zęby są kośćmi? 

Zęby nie są kośćmi, chociaż twardość szkliwa jest wyższa od twardości kości, a zębina jest podobna do kości.

Źródła:

https://pedodoncja.wum.edu.pl/sites/pedodoncja.wum.edu.pl/files/budowaspecyfikadiagnostykaklasyfikacje_wyklad_iii_rok_0.pdf

https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-zebow/107907,budowa-zebow-i-przyzebia

http://www.jchc.eu/numery/2014_1/201415.pdf

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/140040/kopanski_et-al_wybrane_zagadnienia_z_fizjologii_zebow_mlecznych_i_stalych_2016.pdf?sequence=1&isAllowed=y

https://images.iformat.pl/957CD577EB/6C88863D-A055-4652-A480-AF4F2720F8C5.pdf

• Jakie są nazwy zębów u człowieka?
• Ile zębów ma człowiek i jakie są ich nazwy?
• Odbudowa zęba – którą metodę wybrać i czy zawsze jest to możliwe?
• Zęby mleczne od A do Z – wszystko, co warto wiedzieć o mleczakach
• Przetoka zębowa (w tym na dziąśle) – czym jest i jak ją leczyć?