Badania wskazują, że 72% Europejczyków zmaga się z wadami zgryzu. Jedną z najczęstszych jest zgryz krzyżowy – gdy niektóre zęby dolne pokrywają górne (nachodzą na nie). Skąd bierze się taka wada i w jaki sposób ją leczyć? Czy zawsze trzeba skorzystać z pomocy ortodonty? Sprawdź!

Zgryz krzyżowy – czym jest ta wada?

Zgryz krzyżowy należy do wad w płaszczyźnie strzałkowej (pośrodkowej). Fachowo jest więc wadą poprzeczną. Jak wygląda w praktyce? W przypadku tej wady część zębów z łuku dolnego (żuchwy) zachodzi na część zębów łuku górnego (szczęki).

Pojawia się więc asymetria łuków zębowych. Jakie są inne objawy zgryzu krzyżowego? Dodatkowo często są widoczne asymetria warg lub części twarzy oraz przesunięcie linii pośrodkowej. Zwykle żuchwa przesuwa się również lekko podczas otwierania, np. jedzenia czy mówienia. Szerokie otwarcie ust może z kolei wiązać się z charakterystycznym trzaskaniem. Nie należy bagatelizować tych objawów i każdorazowo zdiagnozować.

Czy zgryz krzyżowy zawsze trzeba leczyć? Pamiętaj, by nie bagatelizować tej wady. Niepoprawna relacja między zębami nie tylko wpływa na estetykę uśmiechu. Może również zaburzać wymowę i żucie oraz powodować problemy z poprawną higieną jamy ustnej. U dziecka nieleczony zgryz krzyżowy może zakłócać rozwój szczęki i żuchwy, co wiąże się z konsekwencjami w przyszłości.

Rodzaje zgryzu krzyżowego

Zgryz krzyżowy może być całościowy lub częściowy – w zależności od tego, ile zębów obejmuje i w którym miejscu na siebie nachodzi. Z jaką wadą możesz mieć do czynienia?

Zgryz krzyżowy boczny

Pojawia się jednostronnie lub po obu stronach. Boczne zęby dolne zachodzą na boczne zęby górne.

Zgryz krzyżowy przedni

Przednie zęby dolne nachodzą na przednie zęby górne. 

Zgryz krzyżowy całkowity

Cała połowa łuku zębowego na dole nachodzi na połowę łuku zębowego u góry. 

Leczenie zgryzu krzyżowego u dorosłych

Nieleczony zgryz krzyżowy powoduje niepoprawny rozwój szczęki i żuchwy oraz nieestetyczny wygląd uzębienia. Z tego powodu leczenie ortodontyczne tej wady u osób dorosłych jest trudniejsze niż u małych pacjentów. 

Jeśli położenie szczęki i żuchwy względem siebie jest niepoprawne, konieczna może być specjalna operacja. Jej celem jest najczęściej rozszerzenie szczęki (zwykle chirurg rozcina szew podniebienny). Terapię uzupełnia się o leczenie aparatem ortodontycznym. Przy niewielkiej wadzie stosuje się jedynie aparat, najczęściej stały. Ortodonta określa plan leczenia na podstawie wyników badań, w tym zdjęć RTG.

Zgryz krzyżowy u dziecka – czym go wyleczyć?

Leczenie zgryzu krzyżowego warto rozpocząć jak najwcześniej, aby uniknąć niepoprawnego rozwoju szczęki i żuchwy oraz innych problemów ze zgryzem.

U młodszych dzieci najczęściej stosuje się aparat ruchomy, który można samodzielnie wyjąć. Po wyrznięciu zębów stałych, u starszych dzieci i nastolatków, leczenie zwykle obejmuje założenie stałego aparatu na zęby. Odpowiednio dobrany aparat na zgryz krzyżowy pozwala skorygować nieprawidłowość i zadbać o to, by szczęka miała poprawne rozmiary.

Jak dbać o zęby w trakcie leczenia zgryzu krzyżowego?

W trakcie leczenia ortodontycznego profilaktyka i higiena jamy ustnej są szczególnie istotne – kawałki jedzenia mogą utknąć nie tylko między zębami, ale także drutami aparatu. Szczotkuj więc zęby 2 razy dziennie, myj język, czyść przestrzenie międzyzębowe i płucz jamę ustną płynem.

Do codziennego czyszczenia zębów wybierz delikatną, ale efektywną szczoteczkę soniczną Oclean. Połączona aplikacja zapewni Ci dostęp do raportów, dzięki którym udoskonalisz sposób mycia zębów i zapewnisz sobie pełną kontrolę nad higieną.

Jak dodatkowo dbać o uzębienie? Do skutecznego oczyszczania przestrzeni międzyzębowych i okolic aparatu znacznie lepiej sprawdza się irygator (zamiast nici, którą czasami trudno dobrze manewrować). Woda pod ciśnieniem świetnie wypłukuje wszystkie zanieczyszczenia. 

Zgryz krzyżowy. Najczęściej zadawane pytania

Jaki aparat na zgryz krzyżowy?

Rodzaj aparatu zależy od wieku pacjenta oraz nasilenia i rodzaju wady. U młodszych dzieci najczęściej wykorzystuje się aparat ruchomy (wyjmowany). U nastolatków i dorosłych zwykle stosowaną opcją jest z kolei aparat stały.

Na czym polega leczenie zgryzu krzyżowego?

Sposób leczenia zgryzu krzyżowego zawsze jest dobierany przez ortodontę na podstawie szczegółowych badań. Później lekarz ustala plan, który może obejmować założenie aparatu (stałego lub ruchomego) oraz operację. Zwykle całość trwa ok. 2–3 lata.

Jak wygląda zgryz krzyżowy?

O zgryzie krzyżowym mówi się wtedy, gdy zęby zachodzą na siebie: w tym przypadku część zębów łuku zębowego dolnego wysuwa się na zewnątrz zębów górnych.

Skąd bierze się zgryz krzyżowy?

Przyczyny wystąpienia tej wady zgryzu mogą być wrodzone lub nabyte. W tym drugim przypadku nieprawidłowościom sprzyjają m.in. ssanie kciuka, zbyt długie korzystanie ze smoczka, gryzienie ołówka/długopisu, zbyt długotrwała dieta papkowata czy przedwczesna utrata zębów wynikająca z obecności nieleczonej próchnicy.

Ile kosztuje leczenie zgryzu krzyżowego?

Cena leczenia zgryzu krzyżowego zależy od szeregu czynników, np. wieku pacjenta, dokładnego rodzaju wady oraz renomy kliniki/gabinetu. Jedna konsultacja to najczęściej 150–250 zł, łuk aparatu stałego 2000–3500 zł, a aparat ruchomy ok. 500–1500 zł. Koszt operacji jest ustalany indywidualnie w zależności od jej zakresu.

Źródła:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32567942/

https://rsedu.pl/wp-content/uploads/2016/05/rozdzial1.pdf

https://dmp.umw.edu.pl/pdf/2012/49/4/611.pdf

https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/stomatologia-dziecieca-i-ortodoncja/128928,wady-zgryzu

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/stomatologia/71195,wady-zgryzu-informacje-ogolne

• Ortodoncja i leczenie ortodontyczne. Kiedy pierwsza wizyta u ortodonty?
• Ból szczęki i żuchwy – z czego wynika?
• Retainer na zęby (aparat retencyjny) – co to, dla kogo, jak długo nosić?
• Diastema (przerwa między zębami) – czym jest i czy da się ją usunąć?
• Przetoka zębowa (w tym na dziąśle) – czym jest i jak ją leczyć?